🌍 پایان «پساجنگ سرد»؛ آغاز دورانِ تَک‌قُطبی

یاشار عصری

برای بیش از سه دهه، جهان سال‌های پس از فروپاشی شوروی را «دورهٔ پس از جنگ سرد» می‌نامید؛
تعبیری مبهم که تنها به نبودِ دشمن اشاره داشت، نه به ظهور نظمی تازه.

اما اکنون تاریخ نام خود را عوض کرده است.

از این پس، آن دوران با نامی روشن‌تر و صادق‌تر در حافظهٔ جهانی ثبت خواهد شد:
«دورانِ تَک‌قُطبی» — عصر سلطهٔ بی‌رقیب ایالات متحده.

🕰 حافظه‌ای که معنا را بازنویسی می‌کند

پاسکال لوتاتس می‌نویسد: حافظهٔ جمعی مانند دریا است؛ آرام، اما همیشه در حال تغییر.

آنچه دیروز «پایان جنگ سرد» بود، امروز معنایی دیگر یافته است:
جنگ‌های عراق و افغانستان، بحران مالی ۲۰۰۸، بازگشت روسیه، ظهور چین و شکستن توهّم نظم لیبرال غربی.

جهان دههٔ ۱۹۹۰ به ظاهر آزاد از دشمنی بود،
اما در حقیقت، به میدان قدرت یگانه‌ای تبدیل شد که همه‌چیز را در سایهٔ خود تعریف می‌کرد.

⚙ واژه‌ها هم قدرت دارند

نام‌ها فقط نشانه نیستند؛ ابزار سلطه‌اند.
وقتی می‌گفتند «پساجنگ سرد»، جهان را به زبانِ پیروزی غرب معنا می‌کردند.

اما واژهٔ تازه، «تک‌قطبی»، پرده را کنار می‌زند و واقعیت را آشکار می‌سازد:

پایان جنگ سرد، آغاز هژمونی آمریکا بود.

🔄 بازگشت چندصدایی جهان

اکنون که این هژمونی رو به افول است، حافظهٔ جهانی بازنویسی می‌شود.

همان‌گونه که «جنگ بزرگ» بعدها «جنگ جهانی اول» شد،
این دوران نیز با واژه‌ای تازه به یاد سپرده می‌شود — واژه‌ای که نه از زبان فاتحان، بلکه از زبان شاهدان نوشته شده است.

نام‌ها، روایت‌ها را تغییر می‌دهند؛ و روایت‌ها، قدرت را.

✨ نتیجه: جهانِ آینده تک‌صدا نخواهد بود
«دورهٔ تک‌قطبی» نه فقط نامی جدید، بلکه اعترافی تاریخی است:

عصر سلطهٔ یک‌صدا به پایان رسیده است.
جهان امروز، میان چند قدرت، چند روایت و چند صدا تقسیم می‌شود.

آینده از آنِ جهانی است که چندصداست، نه تک‌قطب.

پاینده سرفراز ایران